‘Zalfje’ helpt kinderen en ouders bij het smeren’

‘‘Tegen kinderen zeg ik altijd ‘jouw huid is je huis’. Je moet de muren stevig maken door goed te smeren.’’ Elodie Mendels is kinderdermatoloog in het Erasmus MC. Ze schreef het boek ‘Zalfje’ voor kinderen met eczeem en hun ouders. ‘‘Om kinderen te leren waarom ze nu smeren. En om te zorgen dat ze meer betrokken raken bij hun eigen behandeling.’’

Elodie heeft een zeldzaam beroep. Er zijn maar weinig kinderdermatologen in Nederland. Zelf kan ze niets leukers bedenken dan met kinderen werken. ’’Ze zijn superpuur, eerlijk en hartstikke leuk om mee te werken. Je kunt ze alles uitleggen op een manier die ik heel leuk vind.’’

Eén op de zes kinderen heeft eczeem. Zelf ziet Elodie vooral kinderen met ernstige eczeem in haar spreekkamer. Zorgen dat zij goed inzicht krijgen in wat eczeem is en weten waarom het belangrijk is dat ze regelmatig smeren, is haar grootste uitdaging. Ze was nog dermatoloog in opleiding toen ze op het idee kwam om een kinderboekje te maken over eczeem. ’’We kregen op het spreekuur veel kinderen met eczeem. Wat ik merkte - en hoe ik het ook aangeleerd kreeg - was dat je ouders van alles uitlegt over eczeem en dat de kinderen er een beetje bij zaten.’’

In de praktijk merkte ze dat het vervolgens lang niet altijd beter ging met kinderen als ze terugkwamen voor controle. ’’Kinderen vonden het vaak vies om te smeren. En regelmatig zag je ook dat er een ‘smeerstrijd’ tussen de kinderen en ouders was ontstaan: ruzie over het smeren.’’
 

‘Om het verhaal over eczeem beter te vertellen en tegelijkertijd de therapietrouw en de acceptatie van eczeem bij kinderen te verbeteren.’

De kinderdermatoloog zocht naar een manier om kinderen meer bij hun eigen behandeling te betrekken. En ontdekte dat het hielp om tijdens het spreekuur met zalftubes te spelen. ’’Ik liet de zalf dan bijvoorbeeld voelen aan kinderen en dan mochten ze er een kiezen. Vervolgens tekende ik er een smiley op en vertelde ik ‘dit wordt je vriendje. Als je nou niet smeert, wordt hij heel verdrietig.’’

Wanneer kinderen terugkwamen voor controle zetten ze hun zalf weer voor de neus van Elodie met de mededeling ‘ik heb mijn vriendje weer meegenomen’. ’’En dan was het ijs gebroken”.

 

Met haar man, theaterregisseur en scenarist Alexander de Bruijn, dook Elodie een café in om samen het verhaal voor ‘Zalfje’ te bedenken. ’’Ik wilde een verhaal vertellen over een zalfje dat tot leven komt en dat meemaakt dat een kindje niet wil smeren. Het was mijn bedoeling dat het een leuk verhaal zou worden met allerlei gebeurtenissen waarmee kinderen zich kunnen identificeren’’, vertelt ze. ’’En het was mijn bedoeling dat kinderen het boekje kunnen herlezen en spelenderwijs leren over eczeem. Maar ik wilde ook dat je het kunt lezen als je geen eczeem hebt.’’

Op die manier werd het verhaal over Bram geboren. Een jongetje dat vaak wakker ligt van de jeuk door zijn eczeem. Maar een hekel heeft aan het smeren met eczeemzalf, omdat het plakt aan zijn pyjama en zijn bed.
 

"Alexander heeft het verhaal vervolgens helemaal op rijm geschreven. En een collega van mij, Lisanne Secker die ook dermatoloog in opleiding was, kan heel goed tekenen en die heeft alle tekeningen gemaakt.’’

Zo werd het boekje stapsgewijs ontwikkeld. En uiteindelijk na twee jaar had Elodie ‘Zalfje’ eindelijk in handen, vertelt ze met een brede glimlach op haar gezicht.

Om te zorgen dat het boek ook echt bij kinderen met eczeem terecht zou komen, verspreidde ze tweeduizend exemplaren over ziekenhuizen in heel Nederland. ’’Met daarbij een vragenlijst voor de kinderen, ouders en zorgverleners. Om te kijken wat zij ervan vinden en of het boekje helpt.’’

‘Zalfje’ werd zeer goed ontvangen. De kinderdermatoloog hoort ook van de kinderen en ouders die ze zelf tijdens haar spreekuur ziet dat ze blij met het boek zijn. ’’Ouders en kinderen geven aan dat het boekje helpt bij het smeren. En kinderen willen vaak zelf graag laten zien dat ze goed gezalfd hebben. ‘Zalfje’ is voor hen een hulpmiddel bij het smeren, maar het zorgt ook dat kinderen hun aandoening beter begrijpen en accepteren. Ik ben heel trots dat dit gelukt is.’’

Liggen er meer boekjes in het verschiet? Elodie lacht. ’’Ik zou het gaaf vinden om ook iets te maken voor pubers met eczeem. Tieners maken zo’n verandering mee. Vaak is het lastig om op die leeftijd te accepteren dat je anders bent dan anderen.’’

De kinderdermatoloog denkt dat het wellicht kan helpen om een filmpje te maken waarin een ‘held’, een bekende Nederlander die tieners leuk vinden en zelf ook eczeem heeft, vertelt over het belang van smeren. ’’Het zou mooi zijn om iets te maken waarmee jongeren zich kunnen identificeren en waardoor ze beseffen dat ze niet de enige zijn. En waardoor ze beseffen: ‘Smeren is rot, maar ik begrijp dat het nodig is.’’

Podcastserie ‘Skin and Change’