Longarts dr. Robin Cornelissen (Erasmus MC, Rotterdam) bespreekt tijdens zijn presentatie de belangrijkste ontwikkelingen op het gebied van immunotherapie en de bijwerkingen die bij deze behandeling kunnen optreden. 
 

De grootste vooruitgang binnen immunotherapie wordt gezien bij neo-adjuvante behandeling met chemotherapie + immunotherapie.¹ Ook hier is mutatie-analyse zeer belangrijk. 24.0% van de patiënten in de intention-to-treat (ITT) populatie heeft een pathologisch complete respons (CR).² Of 1 jaar nabehandeling met immunotherapie nog zinvol is, lijkt vooralsnog onbekend. 

Dubbele immunotherapie (nivolumab + ipilimumab) laat vooral bij PD-L1 < 1% hoopvolle effectiviteit zien.³  De toxiciteit neemt echter ook toe; graad 3 en 4 behandel gerelateerde bijwerkingen (TRAE’s) zoals colitis en hepatitis komen bij een kwart van de patiënten voor en vormen reden om te stoppen. Leeftijd speelt hierbij een duidelijke rol: patiënten ≥ 65 jaar en zeker patiënten ≥ 75 jaar lopen de meeste kans op toxiciteitsproblemen (tabel 1).⁴

Graad 3-4 immuun gerelateerde bijwerkingen (IRAE’s) komen bij 56,5% van de patiënten op combinatie-immunotherapie voor; in 30,7% van de gevallen is dit reden tot staken van de behandeling.⁵ De combinatie nivolumab + ipilimumab geeft met name verhoogd alanineaminotransferase (ALT), hypothyreoïdie en colitis.^6,7 IRAE’s worden doorgaans behandeld met steroïden, het (tijdelijk) staken van immunotherapie, symptomatische behandeling en mogelijk ziekenhuisopname/antibiotica (dit laatste bij steroïdfractaire patiënten).^8,9