Longarts in opleding dr. Marijn Veerman (Erasmus MC, Rotterdam) bespreekt tijdens zijn presentatie de belangrijkste ontwikkelingen op het gebied van personalised medicine in de dagelijkse praktijk. 
 

Farmacokinetiek betreft de processen waaraan een stof zoals een geneesmiddel in het lichaam wordt onderworpen. Dit wordt ook wel samengevat als ADME (figuur 1).

Farmacokinetiek kent intra- en interpatiënt variabiliteit bij elk medicament; dit is ADME-afhankelijk. Ziekte gerelateerde factoren, orgaanfunctie, comedicatie, voeding, leefstijl, genetische factoren en lichaamskenmerken beïnvloeden dit proces eveneens. Wat de juiste dosering is, hangt van diverse factoren af. 

Chemotherapie wordt gedoseerd op basis van gewicht, tyrosinekinaseremmers (TKI’s) kennen een flat dose en bij immuuntherapie werkt het weer anders. Het verdelingsvolume is klein en eliminatie vindt plaats door proteolytisch katabolisme en targetbinding. Er is geen (zekere) relatie tussen zowel blootstelling en effect als blootstelling en toxiciteit, waarbij ipilimumab echter de mogelijke uitzondering is.^1-6

Alectinib heeft voldoende voeding nodig om goed effectief te zijn. Bij de lunch innemen kan een optie zijn voor de patiënten die het moeilijk vinden om het middel bij het ontbijt in te nemen.⁷ Uit muisonderzoek bleek dat consumptie van visolie(capsules) en vette vis zoals haring en makreel de plasmaspiegels van chemoresistentie inducerende vetzuren 16:4(n-3) verhoogt; dit wordt dan ook afgeraden op de dagen van en rondom chemotherapie.⁸ Grapefruit(sap) moet vermeden worden bij o.a. osimertinib, alectinib en lorlatinib omdat het CYP3A4-remming geeft.^9,10 Roken (evenals cafeïne, broccoli en BBQ-eten) induceert CYP1A en dat leidt tot lagere spiegels van erlotinib. Stoppen met roken geeft hogere spiegels waardoor er (alsnog) bijwerkingen kunnen ontstaan.¹¹ Alcohol induceert hepatisch CYP3A en CYP2E1. Rode wijn bevat flavonoïden en kan het geneesmiddeltransport verstoren.¹²

20-30% van de patiënten gebruikt alternatieve geneesmiddelen (of supplementen). Een aantal van dergelijke supplementen heeft effect op de farmacokinetiek, zoals venkel en cranberry (inhibitie CYP3A4), kamille (inhibitie CYP3A4, 2D6 en 2C9), munt (inhibitie CYP1A2, 2C9, 2C19 en 3A4), rode klaver (inhibitie CYP1A2, 2C9, 2C19 en 3A4), knoflook en kolen (inhibitie CYP3A4 en 2C9) en kurkuma (inhibitie van CYP3A4 en 2D6, UGT en transporters).¹³

Blootstelling aan medicatie kan fluctueren door wisselwerkingen; denk bij (verrassend) therapiefalen of toxiciteit hier dan ook aan. Ook niet onbelangrijk: ‘baat het niet, schaadt het niet’ geldt hier niet.